اصطلاحات تخصصی ویپ (VoIP)

برای راه اندازی یک مرکز تلفن تحت شبکه مانند الستیکس نیاز است تا با یک سری مفاهیم و اصطلاحات آشنا باشیم و آنها را بخوبی درک کرده باشیم تا بتوانیم پیاده سازی صحیحی در شبکه خود داشته باشیم. در این مقاله با ما همراه باشید.

PBX یا مرکز تلفن

Pbx مخفف private branch exchange بوده و بیشتر در سانترال های سنتی با این واژه برخورد میکنیم.در pbx یا سانترال های سنتی، تعدادی خطوط داخلی برای کارمندان یا افراد سازمان تعریف میشود و یک یا چند خط شهری نیز به دستگاه متصل میشود. در این حالت کاربران میتوانند با شماره داخلی خود بصورت رایگان با هم صحبت کرده و از خطوط شهری موجود نیز بصورت اشتراکی استفاده نمایند.پس وظیفه اصلی pbx تقسیم تماس و سوئیچ کردن تماس ها بین خطوط داخلی و شهری میباشد. خطوط تلفن شهری که آنالوگ نیز هستند به PSTN شهرت دارند

مرکز تلفن IPPBX

در مرکز تلفن IPPBX سیستم تلفنی ما بر روی بستر ip پیاده سازی میشود و امکان انتقال صدا و تصویر بروی شبکه ip امکانپذیر میشود و از طرف دیگر با شبکه مخابراتی PSTN نیز سازگاری کامل دارد. در این سیستم قابلیتهای فراوانی مانند کنفرانس صوتی و تصویری، امکان ضبط مکالمات و انتقال مکالمه، پیام صوتی و ... فراهم شده و در بسیاری از هزینه های سازمان بدلیل استفاده کمتر از خطوط مخابراتی صرفه جویی خواهد شد. از مرکز تلفن های مطرح میتوان به الستیکس اشاره نمود که رایگان میباشد.

PSTN یا Public Switched Telephone Network

این کلمه اشاره به شبکه تلفن ثابت مخابرات دارد که همان خط آنالوگ تلفن میباشد. ساختار شبکه های PSTN که قدیمی و آنالوگ بوده و برای برقرای تماس در این شبکه از تکنولوژی Circuit Switching استفاده میشود. در این تکنولوژی در هنگام برقرای تماس یک مدار اختصاصی بین مبدا و مقصد همیشه باز میماند که باعث بالا رفتن هزینه ها شده و همچنین منابع زیرساختی شبکه را نیز اشغال میکند.

IVR یا Interactive Voice Response

همان سیستم پاسخگوی خودکار تلفنی یا تلفن گویا بوده که در مرکز تلفن ip مانند الستیکس پیاده سازی میشود. برای مثال شخصی با تلفن یک شرکتی که دارای مرکز تلفن  ip مجهز به ivr میباشد تماس گرفته و با انتخاب دکمه های انتخابی که توسط راهنمای صوتی اعلام میشود به داخلی های متفاوت متصل میشود، پیغام میگذارد، فکس ارسال کرده و یا منتظر تماس میماند. از کاربردهای ivr یا تلفن گویا میتوان به تلفنبانکها، صدای مشتری، اعلام اطلاعات پروازهای فرودگاه ها و ... اشاره نمود. قابلیت خوبی که برای IVR وجود دارد این است که میتوان آن را customize کرد آنرا به دیتابیس متصل کنیم، یک وب سرویس را توسط آن صدا بزنیم.

پورت FXS

از درگاه fxs که مخفف Foreign Exchange Station میباشد برای اتصال تلفن های معمولی در شبکه voip استفاده میشود. به این معنا که در صورت دارابودن پورت fxs در تجهیزات شبکه، نیازی به خرید تلفن ip نداریم و با استفاده از تلفن معمولی میتوانیم شماره داخلی روی آن داشته باشیم. در حقیقت پورت fxs بوق را برای تلفن تولید میکند.

پورت FXO

پورت fxo یا Foreign Exchange Office درگاهی ست که بوق را دریافت میکند.برای اتصال خطوط مخابراتی شهری یا همان خطوط آنالوگ PSTN به سیستمهای تلفنی IP مانند الستیکس به پورت fxo نیاز داریم.

تلفن آی پی یا آی پی فون 

روش برقرای تماس در شبکه ویپ استفاده از تلفنی میباشد که تحت پروتکل ip بتواتند به شبکه و مرکز تلفن ip متصل شود. این نوع تلفن ها برای همین کار ساخته شده اند که معمولا دارای دو پورت rj45  برای اتصال به شبکه هستند. آی پی فون ها پس از اتصال به شبکه تنظیمات مورد نظر را از ippbx موجود در شبکه گرفته و به اصطلاح رجیستر شده و از طریق شماره داخلی اختصاص داده شده به آن میتوان اقدام به تماس تلفنی کرد.

پروتکل SIP

SIP یا Session Initiation Protocol یکی از پروتکل های رایجی است که در تکنولوژی voip مورد استفاده قرار میگیرد. این پروتکل در لایه هفت یا application  کار کرده و یک پروتکل سیگنالینگ در ویپ بشمار میرود. SIP وظیفه ایجاد، مدیریت و کنترل session های مولتی مدیا در بستر ip را بعهده دارد. در این پروتکل یک سری پیام همواره بین کلاینت و سرور ردوبدل میشود که میتوان به پیام register اشاره کرد. در این پیام کلاینت اطلاعات خود مانند آدرس ip، پورت و ... را به مرکز تلفن اعلام نموده و در سرور رجیستر میشود .

پروتکل IAX

IAX یا Inter Asterisk eXchange protocol پروتکل سیگنالینگ ویپ همانند SIP بوده که برای کنترل و مدیریت session های صوتی و تصویری در سیستم تلفنی ویپ بکار میرود با این تفاوت که IAXفقط برای سیستم تلفنی Astersik بکار برده میشود. استریسک یکی از پراستفاده ترین مرکز تلفن های ippbx کد باز میباشد و معمولا در استفاده از پهنای باند از پروتکل SIP بهتر و موثرتر عمل میکند. در مقایسه با SIP با یک پهنای باند یکسان IAX تعداد تماس های همزمان بیشتری را انتقال میدهد.

مبدل ATA

ATA یا Analog Telephone Adaptor تبدیلی میباشد که برای اتصال تلفن های معمولی به سیستم تلفنی voip مورد استفاده قرار میگیرد و ما را از خرید تلفن آی پی بی نیاز میکند.

تلفن نرم افزاری یا SoftPhone

سافت فون یک برنامه نرم افزاری بوده که روی کامپیوترهای شخصی یا گوشی نصب شده و میتواند بجای استفاده از تلفن های مخصوص ویپ از آن ها برای برقرای تماس صوتی در شبکه ip استفاده نمود.

پروتکل SCCP

SCCP یا Skinny Call Control Protocol یک استاندارد اختصاصی و توسعه داده شده توسط سیسکو بوده که برای مدیریت session ها و سیگنالینگ در مرکز تلفن اختصاصی سیسکو که CUCM نام دارد استفاده میشود. این پروتکل فقط در تلفن های سیسکو قابل استفاده میباشد و تلفن های آی پی توسط این پروتکل بوسیله مک آدرس رجیستر میشوند.

خط E1

خط E1 یکی از خطوط مخابراتی دیجیتال بوده که در سازمانها و شرکتها مورد استفاده قرار میگیرد.E1 به استاندارد ISDN در اروپا اشاره داشته و شامل 32 خط یا لینک با پهنای باند 64Kbps میباشد که 2 خط آن برای سیگنالینگ مورد استفاده بوده و بقیه برای انتقال صوت میباشد و جمعا 2 مگابیت پهنای باند در اختیار ما قرار میدهد. از این خطوط بیشتر برای تماس های voip از آن استفاده میشود. همراه با خطوط E1 یک شماره چهار یا پنج رقمی نیز دریافت میشود که مشخصه این خطوط میباشد.

SS7

SS7 یک استاندارد بین الملی بوده که نحوه ارتباط عناصر شبکه را در یک شبکه PSTN بر روی خطوط دیجیتالی تعریف میکند. نود ها در این استاندارد signaling point نامیده میشوند. این پروتکل دارای استانداردهای سیگنالینگ میباشد. از کاربردهای این پروتکل میتوان به خدمات شبکه تلفنی هوشمند یا IN، انتقال تماس تلفنی، نمایش نام تماس گیرنده، ایجاد تماس هاس سه طرفه اشاره نمود

کدک های voip

کدک یا codec که مخفف coder-decoder میباشد یک الگوریتم میباشد که سیگنال صوتی را به یک فرم دیجیتال و فشرده شده تبدیل مینماید که برای ارسال تماس های صوتی و اطلاعات بین تلفن voip و مرکز تماس pbx بکار میرود. کدک این عمل را با استفاده از عملیاتی بنام sampling یا نمونه برداری از صدا انجام میدهد. در codec میزان پهنای باند مورد استفاده و میزان فشرده سازی صدا مشخص میگردد کدک تعیین شده برای تماس گیرنده و مقصد بایستی یکی باشد. از کدک های صوتی استاندارد می توان به کدک G.711 و G.729 اشاره نمود. کدک G.729  به دلیل نرخ بالای فشرده سازی پهنای باند کمتری نیاز داشته و اکثر تلفن های ویپ ار آن پشتیبانی می نمایند. این کدک رایگان نمیباشد و به ازای تعداد مکالمات همزمان هزینه بایستی برای آن پرداخت شود. البته این کدک برای الستیکس نسخه رایگان و قابل دانلود نیز دارد. در کدک صوتی G.711 پهنای باند مورد نیاز برای تماس 64Kbps بوده که نرخ بالایی ست و به همین جهت کیفیت صدای خوبی و کریستال را از آن انتظار داریم. در این کدک نیازی به لایسنس وجود نداشته ولی پهنای باند بالای مورد نیاز آن یه نقطه ضعف ممکن است به شمار برود. کدک G.723 بیشتر در قدیم استفاده میشده و حدود 14Kbps پهنای باند را مورد استفاده قرار میدهد.

مرکز تلفن elastix

محبوب ترین مرکز تلفن یا IPPBX نرم افزاری بوده که دارای installer بوده و روی سیستم شخصی یا سرور نصب میگردد. هسته این سیستم تلفنی Asterisk بوده و سیستم عامل آن جزو لینوکس توزیع centos بشمار میرود. gui یا محیط کاربری که از طریق آن میتوان الستیکس را کانفیگ نمود FreePbx نام دارد. freepbx تحت وب بوده و روی Asterisk سوار میشود. بطور کلی تر اگر ما همه کامپوننتهای voip و هسته تلفنی استریسک را یکجا درنظر بگیریم  یک فایل iso از روی آن ساخته شود که الستیکس نام دارد.